Spółka akcyjna – już sama nazwa wskazuje, że jej funkcjonowanie opiera się na akcjach. Jej wspólnicy to akcjonariusze, a więc osoby będące w posiadaniu akcji emitowanych przez spółkę. Czym są te akcje i jakie wynikają z nich prawa dla akcjonariuszy?
Czym są akcje w spółce akcyjnej?
Akcje w spółce akcyjnej, można zdefiniować dwojako. Są to zarówno prawa i obowiązki akcjonariusza wobec spółki, jakie wynikają z nabycia przez niego udziału w spółce, jak i po prostu papiery wartościowe, czyli dokumenty potwierdzające prawa akcjonariusza. Akcjonariusz, czyli wspólnik w spółce akcyjnej otrzymuje akcje w zamian za wnoszone przez niego do spółki wkłady pieniężne lub niepieniężne. Wkłady pieniężne, to oczywiście określone kwoty przenoszone przez akcjonariuszy na spółkę. Niepieniężne zaś, inaczej zwane aportami, to wszelkie rzeczy ruchome (np. pojazdy, sprzęty), nieruchomości, użytkowanie wieczyste, ograniczone prawa rzeczowe, udziały w spółkach, wierzytelności, a także inne prawa majątkowe. Aportem nie mogą być jednak żadne prawa niezbywalne. Do zawiązania spółki akcyjnej konieczne jest objęcie całości akcji, a więc zobowiązanie do wniesienia konkretnych wkładów określonych w statucie oraz pokrycie ¼ akcji obejmowanych za wkłady pieniężne przed rejestracją spółki. Reszta wkładów może zostać wniesiona już po zarejestrowaniu spółki. Niepieniężne wkłady zaś należy wnieść w terminie nie dłuższym niż rok od rejestracji spółki akcyjnej.
Uprawnienia akcjonariusza wynikające z posiadania akcji
Przede wszystkim nabycie akcji emitowanych przez spółkę czy to w drodze objęcia nowych, czy zakupienia istniejących sprawia, że nabywający staje się właśnie jej akcjonariuszem. Posiadanie akcji w spółce akcyjnej wiąże się z pewnymi uprawnieniami, jakie otrzymuje akcjonariusz. Najważniejsze spośród otrzymywanych uprawnień są uprawnienia korporacyjne oraz majątkowe.
Do uprawnień majątkowych akcjonariuszy, należy prawo do dywidendy, czyli udział w zysku spółki, możliwość poboru nowych akcji emitowanych przez spółkę, a także możliwość udziału w masie likwidacyjnej spółki akcyjnej.
Natomiast do uprawnień korporacyjnych zalicza się prawo do uczestnictwa, a także głosowania w Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy oraz prawo do informacji.
Rodzaje akcji w spółce akcyjnej
Podstawowy podział akcji w spółce akcyjnej, to podział na akcje imienne oraz na okaziciela. To nie są akcje różnego rodzaju, ponieważ akcje imienne są ucieleśnieniem takich samych praw, jak akcje na okaziciela. Akcje imienne, to takie, gdzie w dokumencie wpisane jest imię i nazwisko nabywającego je akcjonariusza. Ma on prawo do zbycia takich akcji, jednak może ono zostać ograniczone w różny sposób, na przykład przez zapisy w ustawie lub statucie spółki. Akcje imienne mogą zostać wydane nawet jeśli akcjonariusz jeszcze ich w całości nie opłacił. Wtedy wystarczy wpisać w dokumencie kwotę wpłaconą przed wydaniem akcji. Akcje na okaziciela zaś, to akcje bezosobowe, a wszelkie uprawnienia przysługują akcjonariuszom po prostu z racji samego ich posiadania. Jednak w celu otrzymania akcji na okaziciela, należy wnieść od razu pełną opłatę. Jeśli nie ma takiej możliwości i akcjonariusz wnosi jedynie opłatę częściową, otrzymuje tylko imienne świadectwo tymczasowe.
Obrót akcjami na okaziciela nie jest w żaden sposób ograniczony. Wystarczy fizyczne ich przekazanie innemu akcjonariuszowi. Inny podział akcji w spółce akcyjnej wynika z treści prawa, jakie z nich wynika. Ze względu na treść prawa wynikającego z akcji wyróżniamy akcje zwykłe oraz uprzywilejowane. Liczba akcji zwykłych i uprzywilejowanych, jak również opis wszelkich uprawnień, które z nich wynikają, powinien być zawarty w statucie spółki akcyjnej. Uprawnienia wynikające z akcji uprzywilejowanych mają zwiększony zakres niż te wynikające z akcji zwykłych. Uprzywilejowanie może dotyczyć obu rodzajów uprawnień, zarówno korporacyjnych, jak i tych majątkowych. No i nie zapominajmy o akcjach pieniężnych i aportowych, czyli podziale według rodzaju wkładów, przez jakie są obejmowane.