Obecny stan prawny mimo częstych zmian wprowadzanych przez polskiego ustawodawcę pozwala działającym na rynku przedsiębiorcom skorzystać z możliwości postępowania restrukturyzacyjnego. Niejednokrotnie zarówno te mniejsze, czy też większe firmy znalazły się, bądź niestety istnieje spore prawdopodobieństwo, że w przyszłości znajdą się w trudnej sytuacji finansowej. Taka sytuacja nie oznacza, że wiążę się to od razu z ogłoszeniem upadłości.
Działania podjęte w celu restrukturyzacji firmy stają się szansą dla każdego sektora branży, ponadto podjęte w odpowiednim czasie zwiększają perspektywę poprawy pozycji w gronie konkurencyjnego rynku, z jednoczesnym wzrostem efektywności przedsiębiorstwa.
Restrukturyzacja firmy
Podstawą prawną, która reguluje wszystkie kwestie związane z restrukturyzacją jest Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne. W głównej mierze restrukturyzacja opiera się na szeregu działań odnoszących się przede wszystkim do sfery kapitałowej danej firmy, której celem jest zawarcie układu między wierzycielem a dłużnikiem. Na mocy takiego porozumienia wierzyciel zobowiązany jest do pewnych ustępstw na rzecz dłużnika, co skutkuje w późniejszym czasie odzyskaniem należności i kontynuacją prowadzenia przedsiębiorstwa na rynku gospodarczym.
Restrukturyzacja oprócz tego, że ma za zadanie stanowić ratunek dla firm i ich właścicieli w sytuacji utraty płynności finansowej, powinna również motywować do dalszego rozwoju. Jest to proces, który pokonuje problemy finansowe i powstrzymuje proces upadłościowy dłużnika.
Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych
Restrukturyzacja firmy możliwa jest poprzez wybór jednego z czterech dostępnych na mocy ustawy postępowań. Każde z nich zawiera odmienne procedury, dlatego ważne jest również dokonanie dogłębnej analizy finansowej przedsiębiorstwa by móc dokonać właściwego wyboru i odnaleźć odpowiednie rozwiązanie.
Postępowanie o zatwierdzeniu układu
Wybór tej formy restrukturyzacji jest jedną z najszybszych, najprostszych i zarazem najtańszych na rynku. Jest to rodzaj postępowania skierowany głównie do dłużników zagrożonych niewypłacalnością. Zwykle toczy się poza sądem, dlatego jako jedno z czterech dostępnych postępowań często zwane jest pozasądowym.
Kluczową rolę w tym postępowaniu stanowi doradca restrukturyzacyjny zatrudniony przez dłużnika, posiadający odpowiednią licencję, który ma za zadanie stworzyć naprawczy plan restrukturyzacyjny we współpracy z firmą oraz sporządzić wymaganą dokumentację. Po przygotowaniu propozycji układowych następuje głosowanie poprzez samodzielne zebranie głosów zadłużonej firmy od wierzycieli.
Jeżeli ilość głosów jest odpowiednia należy złożyć wniosek do sądu o zatwierdzenie takiego układu. Sąd po rozpoznaniu wniosku może wydać postanowienie kończące postępowanie o:
- umorzeniu postępowania
- odrzucenie wniosku o zatwierdzenie układu
- odmowie zatwierdzenia układu
- uprawomocnieniu się postanowienia o zatwierdzeniu układu
Przyspieszone postępowanie układowe
Jedno z najbardziej popularnych postępowań, ze względu na szybkość i ochronę dłużnika przed wierzycielami. Restrukturyzacja w przyspieszonym postępowaniu układowym polega na tym, że zadłużona firma składa wniosek do sądu o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, który w ciągu najbliższego tygodnia powinien być rozpatrzony.
Otwarte postępowanie zabezpiecza dłużnika przed działaniami windykacyjnymi. Nie można wszczynać nowych egzekucji, a dotychczasowe postępowania egzekucyjne objęte układem na mocy obowiązujących przepisów prawnych ulegają zawieszeniu. Należy niezwłocznie sporządzić spis wierzytelności, który będzie następstwem układu z wierzycielami, którzy głosują nad postępowaniem podczas tkz. zgromadzenia wierzycieli.
Sąd powołuje nadzorcę sądowego, który jest licencjonowanym doradcą restrukturyzacyjnym, który ściśle nadzoruje całe postępowanie. Przyspieszone postępowanie układowe również kończy się, gdy sąd wyda postanowienie, lecz w tym przypadku możliwe są tylko dwa rozwiązania i są to: postanowienie o zatwierdzeniu układu lub umorzenie postępowania.
Postępowanie układowe
Jego konstrukcja jest bardzo zbliżona do przyspieszonego postępowania układowego, jednak czas trwania jest zdecydowanie dłuższy, struktura bardziej formalna, a kontrola sądowa znacznie wzmożona. Zadaniem dłużnika w tym postępowaniu jest uwiarygodnienie swojej zdolności do obecnego zaspokojenia kosztów powstałych podczas prowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego.
Zatwierdzenie spisu wierzytelności jest potrzebne, aby móc zawrzeć postępowanie układowe, a suma wierzytelności spornych musi przekroczyć próg 15 %. Postępowanie układowe kończy się wydaniem postanowienia o:
- zatwierdzenia układu
- odmowie zatwierdzenia układu
- umorzeniu postępowania
Postępowanie sanacyjne
Jest najbardziej odpowiednim rozwiązaniem dla firm znajdujących się w naprawdę trudnej sytuacji finansowej. W tym postępowaniu dłużnik nie ma żadnego prawa do zarządzania przedsiębiorstwem i gospodarowania majątkiem firmy. Po otwarciu postępowania sanacyjnego zarządca, powołany przez sąd prowadzi wszystkie sprawy firmy oraz w ciągu roku wdraża wcześniej przygotowany plan restrukturyzacyjny.
Postępowanie sanacyjne daje szerokie możliwości, jeśli chodzi o stosowanie środków, które mają w konsekwencji doprowadzić do naprawy i utrzymania przedsiębiorstwa na rynku. O ile zachodzi taka konieczność można w tym przypadku odstępować od umów wzajemnych jak i również rozwiązywać umowy o pracę z zatrudnionymi pracownikami.
Postępowanie to stosowane jest jako najbardziej dogłębna forma restrukturyzacji, w celu uniknięcia ewentualnej upadłości. Realizacja części lub całości planu restrukturyzacyjnego w ciągu roku od otwarcia postępowania wiążę się ze zwołaniem zgromadzenia wierzycieli, którzy zdecydują o dalszym losie przedsiębiorstwa, głosując za lub przeciw układowi.
Sąd ma prawo wydać postanowienie o:
- zatwierdzeniu układu
- odmowie zatwierdzenia układu
- umorzeniu postępowania
Po uprawomocnieniu się postanowienia o zatwierdzeniu układu dłużnik odzyskuje prawo do zarządzania majątkiem swojej firmy, jednak w czasie co 3 miesiące zarządca obowiązany jest także do składania przed sąd sprawozdania o dalszym wykonywaniu planu restrukturyzacyjnego.
Ile trwa restrukturyzacja?
Restrukturyzacja w szczególności wiąże się ze zmianą. Jako instytucja wprowadzona całkiem niedawno do polskiego ustawodawstwa, wciąż rośnie ilość postępowań restrukturyzacyjnych. Czas trwania postępowania restrukturyzacyjnego może być w każdym przypadku inny, w zależności od stopnia skomplikowania sprawy jak i zarówno od ilości prowadzonych postępowań w sądzie.
Na podstawie raportu Zimmerman Filipiak Restrukturyzacja SA oraz SpotData za I kwartał 2018 roku dane wyglądają następująco. Najdłużej trwają postępowania sanacyjne i układowe, ich czas trwania to nawet około 250 dni, od momentu otwarcia postępowania do czasu jego umorzenia. Z kolei przyspieszone postępowanie układowe może trwać nieco krócej, bo do około 120 dni.
Niestety mamy do czynienia z tendencją wzrostową. W rezultacie restrukturyzacje trwają coraz dłużej, lecz wciąż stanowią szansę na uratowanie przedsiębiorstwa, dlatego tak ważną kwestią jest rozmowa i porada doświadczonego doradcy restrukturyzacyjnego, który w oparciu o swoją wiedzę i doświadczenie dobierze odpowiednie rozwiązanie.
Tekst powstał we współpracy z kancelarią Kosmal&Kwiatkowski