Większość osób kojarzy spadek z finansowymi profitami otrzymywanymi przez bliskich osoby zmarłej. Warto wiedzieć jednak, że spadek może być także… obciążony długami. W artykule wyjaśnimy, w jakich okolicznościach jest to możliwe. Podpowiemy także, co zrobić, aby nie odziedziczyć długów.
Kilka miesięcy temu zmarł ojciec pani Katarzyny. Jako jedyna spadkobierczyni, kobieta odziedziczyła po nim działkę rolną i niewielkim dom. Jakież jednak było jej zdziwienie, kiedy okazało się, że oprócz znanego jej majątku mężczyzna miał także niespłacony kredyt na kilkadziesiąt tysięcy złotych. Czy w takiej sytuacji prawo nakłada na Katarzynę obowiązek spłaty zobowiązania, które zaciągnął jej ojciec? Co może zrobić kobieta, aby nie odziedziczyć długu?
Spadek obciążony długami
Choć większość osób kojarzy spadek z finansowymi profitami otrzymywanymi przez bliskich osoby zmarłej, rzeczywistość nie jest wcale tak oczywista. Czasem zdarza się, że wśród masy spadkowej znajdują się także (lub jedynie) roszczenia i zobowiązania. Jeśli ich wartość przewyższy majątek, może się okazać, że przyjmując spadek, spadkobierca straci zdecydowanie więcej, niż zyska. Na szczęście aktualne prawo daje mu trzy różne możliwości „ruchu”.
Dziedziczenie długów – trzy możliwości:
Polskie prawo daje spadkobiercom trzy możliwości odziedziczenia długu.
- Przyjęcie spadku wprost
Jeśli spadkobierca przyjmie spadek wprost, odziedziczy całą masę spadkową – zarówno majątek, jak i pełną odpowiedzialność za długi osoby zmarłej, np. niespłacone kredyty. Będzie miał więc identyczne obowiązki względem wierzyciela, co zmarły dłużnik. Co ważne, jeśli okaże się, że majątek zmarłego nie jest wystarczający do pokrycia długów, spadkobierca będzie zobowiązany uiścić je z własnego majątku. Aby przyjąć spadek wprost, niezbędne jest złożenie stosownego wniosku – w wydziale cywilnym sądu rejonowego lub u notariusza.
- Zrzeczenie się spadku
Jeśli spadkobierca podejmie taką decyzję, zrezygnuje z przejęcia wszystkich elementów spadku – majątku, roszczeń i zobowiązań. Podobnie jak w przypadku przyjęcia spadku wprost, także zrzeczenie się wymaga złożenia wniosku w sądzie lub wizyty w notariacie. Należy to zrobić w ciągu 6 miesięcy od otrzymania informacji o odziedziczonym majątku. Uwaga – jeśli spadkobierca zrzeknie się spadku, ten przejdzie w ręce kolejnych osób. Jeśli zmarły nie zostawił testamentu, będą to (w pierwszej kolejności) najbliżsi spadkobiercy – współmałżonek oraz dzieci i wnuki zmarłego. Jeśli właściwy spadkobierca (np. córka zmarłego) zrzeknie się spadku, ten przejdzie na kolejne osoby (np. jej dzieci). Aby wyeliminować takie ryzyko, niezbędne jest uzyskanie przez rodzica (lub prawnego opiekuna) zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego. Kiedy postanowienie się uprawomocni, konieczne jest złożenie (w imieniu dziecka) oświadczenia o odrzuceniu spadku. Można zrobić to w sądzie lub u notariusza.
- Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
Przyjmując spadek z dobrodziejstwem inwentarza, spadkobierca jest odpowiedzialny za długi zmarłego jedynie do wysokości odziedziczonego majątku. Co ważne, zasada ta nie ma zastosowania do nieruchomości obciążonych hipoteką. Jeśli w masie spadkowej znajduje się takowe, wierzyciel może żądać od spadkobiercy spłaty całego zadłużenia.
Jeśli spadkobierca nie podejmie żadnych działań
Co, jeśli spadkobierca nie podejmie decyzji i nie wykona żadnych kroków? W takich okolicznościach odziedziczy spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Stanie się więc odpowiedzialny za długi zmarłego wyłącznie do wysokości odziedziczonego majątku.
Zanim zdecydujesz, co zrobić ze spadkiem
Zanim podejmiesz decyzję o tym, czy przyjąć spadek, czy się go zrzec, zbierz maksymalnie dokładne informacje na temat składników masy spadkowej. Jeśli okaże się, że zmarły miał długi, zweryfikuj ich wysokość i sprawdź, na jakim etapie są obecnie (czy wierzyciel rozpoczął windykację, wpisał dane dłużnika do rejestru BIG, rozpoczął postępowanie sądowe lub windykacyjne). Upewnij się także, w jaki sposób możesz je spłacić i czy wartość majątku pozwoli pokryć wszystkie roszczenia wierzycieli.