Dostosowanie działalności do nowych obowiązków wynikających z ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi wdrażającej system kaucyjny to wyzwanie, które dotyczy wielu przedsiębiorców z sektora handlu detalicznego i hurtowego. Zmiana nie sprowadza się jednak jedynie do pobierania dodatkowej opłaty od konsumenta. Prawidłowe wdrożenie zmian wymaga zrozumienia zasad, wprowadzenia odpowiednich rozwiązań organizacyjnych oraz ewentualnej decyzji o przystąpieniu do zbiórki zużytych opakowań.
System kaucyjny w Polsce ma bowiem z jednej strony ułatwić odzyskiwanie surowców, a z drugiej — pozwolić przedsiębiorcom spełnić rosnące wymagania dotyczące poziomu recyklingu. Poznaj szczegóły tego mechanizmu i przygotuj się do nowych regulacji.
Czym jest i jak działa system kaucyjny
System kaucyjny to model, w którym konsument, kupując napój w opakowaniu objętym systemem, uiszcza dodatkową opłatę (kaucję), zwracaną w momencie oddania pustego opakowania. Opakowania te muszą być oznaczone specjalnym symbolem informującym, że podlegają kaucji. Mechanizm motywuje konsumentów do zwrotu opakowań, a przedsiębiorców zobowiązuje do ich przyjęcia. Można więc powiedzieć, że jest to uporządkowany system odzysku, oparty na standaryzowanych zasadach i nadzorowany przez operatora systemu.
W Polsce kaucją objęte będą poniższe opakowania na napoje:
- plastikowe butelki do 3 litrów,
- metalowe puszki do 1 litra,
- szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra.
Wszystkie te opakowania muszą być odpowiednio oznaczone.
Po wprowadzeniu w życie zapisów ustawy kaucja będzie pobierana niezależnie od tego, czy dany sklep przyjmuje zużyte opakowania, czy nie. Oznacza to konieczność przygotowania odpowiednich procesów już na etapie sprzedaży.
System przewiduje jednak elastyczność dla mniejszych podmiotów. Sklepy o powierzchni sprzedaży poniżej 200 m² będą mogły zrezygnować z przyjmowania opakowań, choć dalej będą podlegać obowiązkowi pobrania kaucji. Wyjątkiem będą sklepy oferujące w sprzedaży napoje w butelkach szklanych zwrotnych, gdyż ona będą zobowiązane także odbierać te butelki, bez względu na rozmiar sklepu.
Kogo będzie obowiązywał system kaucyjny w Polsce?
Zakres obowiązku uczestnictwa w systemie zależy od wielkości placówki oraz jej profilu działalności. Zgodnie z ustawą, obowiązek przyjmowania opakowań dotyczy punktów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 200 m², które sprzedają napoje w opakowaniach objętych kaucją. Sklepy mniejsze mogą, ale nie muszą, dołączać do systemu jako punkty zbiórki. W ich przypadku decyzja o uczestnictwie zależy od indywidualnej oceny kosztów, możliwości lokalowych i przewidywanych korzyści.
System nie pomija stacji paliwowych. Zgodnie z przepisami, sklepy działające przy stacjach benzynowych również są jednostkami handlowymi w rozumieniu ustawy, a więc podlegają takim samym zasadom. Te o powierzchni sprzedaży mniejszej niż 200 m² mają obowiązek pobierania kaucji, ale przyjmowanie opakowań jest dla nich dobrowolne. Natomiast stacje większe (powyżej 200 m²), będą zobowiązane do udziału w zbiórce.
Z punktu widzenia biznesowego może to oznaczać dodatkową szansę. Badania konsumenckie pokazują, że klienci chętniej odwiedzają placówki oferujące możliwość zwrotu opakowań i często przeznaczają otrzymaną kwotę kaucji na kolejne zakupy.
Jak przygotować się do systemu kaucyjnego?
Przedsiębiorcy zobowiązani do udziału w systemie, a także ci, którzy zdecydują się przystąpić do niego dobrowolnie, muszą odpowiednio przygotować się do nowych zasad, podejmując kilka istotnych kroków organizacyjnych.
Przede wszystkim powinni ustalić, jaki sposób zbiórki będzie najbardziej efektywny w kontekście wielkości sklepu i przepływu klientów. Do wyboru mają zbiórkę manualną (czyli przyjmowanie opakowań przez personel), oraz zbiórkę automatyczną z użyciem specjalistycznych urządzeń, np. recyklomatów, produkowanych przez firmę TOMRA.
Na co szczególnie należy zwrócić uwagę?
- Weryfikacja przestrzeni lokalowej
Już na samym początku warto ocenić, czy w placówce handlowej znajduje się miejsce, w którym możliwa będzie zbiórka opakowań. W przypadku zbiórki automatycznej konieczne będzie zapewnienie dostępu do energii elektrycznej i odpowiedniego zabezpieczenia urządzenia.
- Zmiany w systemach kasowych
Każda placówka objęta obowiązkiem musi pobierać kaucję za opakowania, a to wiąże się z dostosowaniem oprogramowania kasowego, oznaczeniem produktów w systemie oraz przeszkoleniem personelu.
- Wybór sposobu rozliczeń
W zależności od operatora systemu, przedsiębiorca będzie musiał zdecydować, w jaki sposób nastąpi rozliczenie pobranych kaucji i zwróconych opakowań.
- Komunikacja z klientem
Konsument musi wiedzieć, dlaczego zapłacił więcej i w jaki sposób może odzyskać kaucję. Warto już teraz przygotować czytelną informację przy półkach sklepowych i kasach, tak by nie doprowadzać do nieporozumień przy zakupach.
Doświadczenia z innych krajów (m.in. Niemiec i Norwegii) pokazują, że systemy kaucyjne przynoszą najlepsze efekty tam, gdzie mechanizm zwrotu jest wygodny i intuicyjny. Przedsiębiorcy, którzy zadbają o sprawną zbiórkę i czytelną komunikację, mają szansę na zbudowanie przewagi w relacji z klientem. Co więcej, udział w systemie kaucyjnym może wpłynąć pozytywnie na postrzeganie marki jako firmy odpowiedzialnej środowiskowo.
Przygotuj się na system kaucyjny bez stresu!
System kaucyjny w Polsce nie jest wyłącznie nowym obowiązkiem prawnym. To element większej zmiany, która ma przybliżyć gospodarkę do modelu obiegu zamkniętego. Co prawda, jego wdrożenie wymaga od przedsiębiorców przygotowania technicznego, organizacyjnego i finansowego, ale daje również realne korzyści, w tym przede wszystkim większe zaufanie konsumentów, szansę na rozwój sprzedaży i dopasowanie biznesu do przepisów unijnych.
Warto już dziś skorzystać z doświadczenia firm, które wspierają rozwój nowoczesnych rozwiązań w tym obszarze i wybrać wygodne recyklomaty ułatwiające cały proces zwrotu zużytych opakowań.