Zapewnienie pracownikom bezpiecznych warunków pracy jest jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy. Obowiązek ten realizowany jest m.in. poprzez zapobieganie i likwidacja zagrożeń w miejscu pracy, dbanie o właściwą organizację pracy, zapewnienie właściwych środków profilaktycznych, a także informowanie i szkolenie pracowników.
Ważną rolę, jeśli chodzi o zapewnienie bezpieczeństwa osobom zatrudnionym, pełnią różnego rodzaju instrukcje – jaka jest definicja i jakie są rodzaje instrukcji BHP?
Instrukcje BHP w miejscu pracy a przepisy
Instrukcja BHP to zbiór zasad dotyczących bezpiecznego wykonywania pracy, np. w zakładzie pracy, na danym stanowisku pracy lub przy obsłudze określonych urządzeń. Zgodnie z zapisami znajdującymi się w Kodeksie pracy, pracodawca zobowiązany jest zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami BHP, które dotyczą wykonywanych przez nich prac.
Pracodawca ma również obowiązek wydawania szczegółowych instrukcji i wskazówek dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 r. wskazuje natomiast, że do obowiązków pracodawcy należy udostępnienie pracownikom – do stałego korzystania – aktualnych instrukcji BHP dotyczących:
- stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników;
- obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych;
- postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi;
- udzielania pierwszej pomocy.
Co powinna zawierać instrukcja BHP?
Zgodnie z przepisami instrukcje BHP powinny wskazywać:
- czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy;
- zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy;
- czynności do wykonania po zakończeniu pracy;
- zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych, które stwarzają zagrożenie dla życia lub zdrowia pracowników;
- informacje zawarte w kartach charakterystyki substancji i preparatów chemicznych (jeśli instrukcje dotyczą prac związanych ze stosowaniem takowych).
Co ważne, wiele instrukcji BHP można zakupić w formie gotowej, na przykład na cienkich płytkach PCV, które cechuje estetyczne wykonanie. Ceny są atrakcyjne, a zakupu można dokonać online: https://www.znakowo.pl/instrukcje-bhp/.
Gdzie stosuje się instrukcje BHP?
Przepisy nie określają, jaką formę powinny mieć instrukcje BHP i gdzie powinny być umieszczane. Istnieje więc pewna dowolność, jednak kluczowy wydaje się zapis, że dokument (napisany zrozumiałym językiem) powinien być udostępniony użytkownikom do stałego korzystania.
Co to oznacza? Każda osoba zatrudniona powinna:
- wiedzieć, gdzie znajduje się instrukcja BHP;
- mieć możliwość wglądu do dokumentu w każdej chwili.
Instrukcja nie może zatem znajdować się w gabinetach czy pomieszczeniach, do których dostęp jest w jakikolwiek sposób ograniczony. Pracodawcy stosują różne strategie, jeśli chodzi o udostępnianie pracownikom niezbędnych instrukcji z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.
Najczęściej można spotkać się z następującymi:
- instrukcje w formie plansz umieszczane bezpośrednio przy stanowiskach lub urządzeniach, których dotyczą;
- instrukcje zebrane w teczce lub segregatorze znajdującym się w miejscu dostępnym dla wszystkich pracowników.
Czego mogą dotyczyć instrukcje BHP?
W miejscach pracy występują, w zależności od potrzeb, różne rodzaje instrukcji BHP, takie jak np.:
- ogólne instrukcje BHP,
- instrukcje stanowiskowe,
- instrukcje na wypadek awarii,
- instrukcje BHP przy wykonywaniu określonych prac.
Przepisy wskazują, że pracodawca ma obowiązek udostępnić pracownikom niezbędne instrukcje dotyczące użytkowania maszyn (dotyczące m.in. warunków użytkowania maszyn czy występowania sytuacji nietypowych).
Instrukcje mogą dotyczyć np.
- stosowania środków ochrony indywidualnej,
- stosowania znaków i sygnałów bezpieczeństwa,
- prac związanych ze stosowaniem niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych.
Oprócz tego w każdym miejscu pracy powinna znajdować się instrukcja bezpieczeństwa pożarowego oraz instrukcja udzielania pierwszej pomocy.
Kto jest odpowiedzialny za stworzenie i kto zatwierdza instrukcje BHP?
Za opracowanie instrukcji BHP odpowiada pracodawca, jednak nie musi robić tego samodzielnie – zadanie może zlecić np. zewnętrznej firmie lub pracownikowi. Dość ważne jest jednak, żeby podmiot lub osoba, która ma stworzyć taki dokument, dobrze znała specyfikę pracy, np. na danym stanowisku, i była świadoma związanych z nią zagrożeń. Zgodnie z przepisami opiniowaniem instrukcji dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na poszczególnych stanowiskach zajmują się pracownicy służby BHP.