Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z koniecznością odróżnienia produktów lub usług od tych, które oferuje konkurencja. Pozwala to również zwiększyć rozpoznawalność danej marki wśród klientów. Prawie wszystkie firmy funkcjonują w oparciu o markę, która decyduje o ich wizji, a nawet wpływa na zaufanie i prestiż danego produktu. Dowodem na potwierdzenie tej tezy jest fakt, że niemal każdy konsument kojarzy najpopularniejsze znaki towarowe na świecie, takie jak np. Coca-Coli czy Apple.
Znak towarowy – definicja pojęcia
Większość z nas ma swoje ulubione marki związane z różnymi dziedzinami życia. Znaki samochodów osobowych, szyldy sklepów odzieżowych, marki kosmetyków, czy oznaczenia produktów spożywczych, telefonów i laptopów – są tym, co otacza nas na co dzień. Jednocześnie warto wiedzieć, że uzyskanie prawa ochronnego na tego typu znaki towarowe nie następuje „automatycznie”. Trzeba podjąć w tym celu kilka kroków prawnych. Za to brak takiej formy zabezpieczenia może mieć bardzo negatywne konsekwencje.
Definicję znaku towarowego znajdziemy w ustawie Prawo własności przemysłowej. W artykule 120 znajduje się informacja, że znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeśli oznaczenie takie pozwala odróżnić towary jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Po drugie, jako znak towarowy można zarejestrować w szczególności:
- Wyraz,
- Rysunek,
- Ornament,
- Kompozycję kolorystyczną,
- Formą przestrzenną (również towaru lub opakowania),
- Melodię lub inny sygnał dźwiękowy.
Warunki udzielenia ochrony znaku towarowego
Zgodnie z definicją ustawową znaku towarowego, oznaczenie musi spełniać kryterium, które umożliwia odróżnienie towarów jednej firmy od towarów innej firmy, a także dawać możliwość zaprezentowania określonego znaku w rejestrze znaków towarowych.
Kto może zarejestrować znak towarowy?
Prawo ochronne na znak towarowy może uzyskać podmiot zgłaszający lub osoba, która nabyła prawo do określonego znaku. Może zarejestrować znak w formie ochrony przyznanej indywidualnie lub przyznanej na wspólny znak towarowy. Więcej informacji znaleźć można na stronie: https://rpms.pl/rejestracja-znakow-towarowych/. Czym różnią się wymienione sposoby rejestracji? Indywidualny znak towarowy przysługuje na rzecz jednego uprawnionego, a ze wspólnego może korzystać kilka osób.
Na podstawie art. 136 ust. 1 ustawy Prawo własności przemysłowej, prawo używania wspólnego znaku towarowego przysługuje w przypadku: organizacji – tej organizacji lub jej członkom; osoby prawnej działającej w oparciu o przepisy prawa publicznego – tej osobie albo osobom upoważnionym do stosowania tego znaku na podstawie regulaminu używania znaku.
Co może być znakiem towarowym?
Ważną kwestią jest to, że znak towarowy musi być precyzyjnie określony. Według szczegółowej definicji zawartej w §6 Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów, podmiot zgłaszający ma obowiązek określenia zgłaszanego znaku w sposób szczegółowy. Polega to na przedstawieniu lub wyrażeniu go w sposób graficzny i kolorystyczny, a w razie potrzeby – również na jego szczegółowym opisaniu.
Według treści art. 141 ust. 2 ustawy prawa własności przemysłowej, zgłoszenie musi zawierać dołączone fotografie bądź odbitki przedstawiające zgłaszany znak (w wyraźny sposób). Za to zgłoszenie znaku dźwiękowego powinno być uzupełnione o nagranie dźwięku na informatycznym nośniku danych. Rozporządzenie uwzględnia też informacje, jakie elementy mają znaleźć się w podaniu zgłoszeniowym.
Zgodnie z Rozporządzeniem dokonując zgłoszeniu, w podaniu należy umieścić:
- Imię, nazwisko i adres zamieszkania lub nazwę oraz adres siedziby zgłaszającego.
- Numer identyfikacyjny REGON w przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych, które nie posiadają osobowości prawnej, jeśli zgłaszający nim dysponuje.
- Imię, nazwisko i adres pełnomocnika, jeśli zgłaszający działa przez pełnomocnika.
- Wniosek o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy, wspólny znak towarowy, wspólny znak towarowy gwarancyjny lub udzielenie wspólnego prawa ochronnego na znak.
- Oświadczenie osoby zgłaszającej, że zamierza skorzystać z uprzedniego pierwszeństwa, jeśli ubiega się o przyznanie tego pierwszeństwa, wskazujące co najmniej datę oraz kraj dokonania pierwszego zgłoszenia lub nazwę, miejsce i kraj wystawy oraz datę wystawienia towaru oznaczonego znakiem na wystawie.
- Wykaz towarów, dla których znak będzie przeznaczony.
- Wskazanie osoby upoważnionej do odbioru korespondencji, jeśli jest kilku zgłaszających i nie działają przez wspólnego pełnomocnika.
- Podpis osoby zgłaszającej lub pełnomocnika.
- Spis załączników (dokumentów, oświadczeń).
Gdy Urząd Patentowy otrzyma zgłoszenie, dokonuje czynności zgłoszeniowych określonych w art. 41 ust. 1 ustawy prawo własności przemysłowej. Nadaje tym samym numer zgłoszenia, stwierdza datę wpłynięcia podania, a także zawiadamia o tym osobę zgłaszającą.
Przebieg rejestracji
W przypadku rejestracji krajowej Urzędzie Patentowym RP mamy do czynienia z ochroną prawną zarejestrowanego oznaczenia wyłącznie na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. Urząd zaleca, aby podmiot zgłaszający sprawdzić, czy istnieje podobny albo identyczny znak względem zgłoszonego. Do tego celu udostępnia specjalne przeglądarki, które pozwalają na dokonanie e-wyszukiwania. Na stronie Urzędu można wyszukać znak towarowy na podstawie takich kryteriów jak nazwa, właściciel, klasy zawarte w wykazie, czy data zgłoszenia. Zaleca się także skorzystanie z wyszukiwarek takich jak e-Wyszukiwarka PUEUO dla znaków towarowych, TMview, Madrid Monitor, eSearch plus oraz Global Brand Database.
Jeśli nie wystąpią przeszkody ze strony Urzędu, znak towarowy zostanie opublikowany w Biuletynie Urzędu Patentowego.
W sytuacji, gdy zgłoszony znak towarowy będzie podobny lub identyczny do zarejestrowanego oznaczenia naszej firmy, mamy prawo do sprzeciwu. Z takiego uprawnienia można skorzystać w terminie 3-miesięcznym. Według art. 152 ustawy Prawo własności przemysłowej, sprzeciw do zgłoszonego znaku może wnieść uprawniony do wcześniejszego znaku towarowego, uprawniony z wcześniejszego prawa osobistego lub majątkowego, albo osoba uprawniona do wykonywania praw wynikających z chronionej nazwy pochodzenia lub chronionego oznaczenia geograficznego.
Prawo ochronne jest udzielane na 10 lat od dokonania daty zgłoszenia, czyli wniesienia podania. Jeśli chcemy je przedłużyć, trzeba wnieść w ustawowym terminie wymaganą opłatę na konto Urzędu Patentowego. Nie trzeba więc występować z kolejnym podaniem o przedłużenie znaku towarowego.
Inna dostępna opcja to procedura regionalna, czyli ochrona znaku towarowego na określonym obszarze terytorialnym. Zazwyczaj dotyczy Unii Europejskiej. Postępowanie przebiega tak samo, jak przy procedurze krajowej, choć toczy się przed Urzędem Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO).
Trzecia możliwość to wybór procedury międzynarodowej. Rejestracja w takiej formie opiera się na Porozumieniu madryckim dotyczącym międzynarodowej rejestracji znaków z 14.04.1891 roku (Polska jest jego członkiem od 18.03.1991 roku) i na Protokole do Porozumienia obowiązującego w Polsce od 1.04.1996 roku.
Aby dokonać rejestracji międzynarodowej należy wcześniej uzyskać ochronę w kraju pochodzenia znaku. Później trzeba złożyć za pośrednictwem Urzędu krajowego wniosek do Biura Międzynarodowego, które mieści się w Genewie. Opłata za dokonanie rejestracji jest pobierana we frankach szwajcarskich, a Urząd Patentowy wymaga sporządzania tego typu podań w języku angielskim lub francuskim.
Ochrona znaku towarowego – korzyści z rejestracji
Według art. 153 ustawy prawo własności przemysłowej po uzyskaniu ochrony znaku towarowego nabywa się prawo wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Podstawą udzielenia ochrony jest art. 296 ust. 1 pwp stwierdzający, że osoba, której prawo ochronne na znak towarowy zostało naruszone, lub osoba, której ustawa na to zezwala, może żądać od osoby, która naruszyła to prawo, zaniechania naruszania, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, a w razie zawinionego naruszenia również naprawienia wyrządzonej szkody:
1) na zasadach ogólnych albo
2) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia, które w chwili ich dochodzenia byłyby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie ze znaku towarowego.
Konsekwencje naruszenia prawa do znaku towarowego
Naruszeniem znaku towarowego zgodnie z treścią art. 296 ust. 2 pwp bezprawne naruszenie dotyczy znaków towarowych i usługowych (art. 120 ust. 3 pkt. 1 pwp: ilekroć w ustawie jest mowa o znakach towarowych, rozumie się przez to także znaki usługowe).
Oprócz tego: Uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem, może zakazać innej osobie bezprawnego używania w obrocie gospodarczym znaku identycznego:
1) ze znakiem towarowym, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz tego uprawnionego w odniesieniu do identycznych towarów;
2) lub podobnego do znaku towarowego, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz tego uprawnionego w odniesieniu do towarów identycznych lub podobnych, jeżeli zachodzi ryzyko wprowadzenia odbiorców w błąd, które obejmuje w szczególności ryzyko skojarzenia znaku ze znakiem towarowym, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz tego uprawnionego;
3) lub podobnego do renomowanego znaku towarowego, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz tego uprawnionego w odniesieniu do jakichkolwiek towarów, jeżeli używanie tego znaku bez uzasadnionej przyczyny przynosi nienależną korzyść lub jest szkodliwe dla odróżniającego charakteru lub renomy znaku wcześniejszego.