Dla większości osób termin „odsetki” jest powszechnie znany. Kojarzymy go m.in. z pieniędzmi otrzymanymi od banku w zamian za trzymanie oszczędności np. na lokacie lub koncie oszczędnościowym. Innym przykładem mogą być odsetki, które musimy płacić z tytułu zaciągnięcia kredytu lub pożyczki. W poniższym tekście przybliżymy z kolei czytelnikom temat odsetek ustawowych.
Czym są odsetki?
Mówiąc najprościej, odsetki to rodzaj gratyfikacji finansowej przyznawanej w zależności od rodzaju odsetek dla:
- instytucji np. banku czy firmy pożyczkowej, które pożyczają pieniądze i naliczają klientom odsetki z tego tytułu;
- klienta banku, który założył lokatę terminową, z której należą mu się odsetki;
- wierzycieli, np. dostawców usług, których klienci nie śpieszą się z regulowaniem otrzymanych faktur.
Jakie wyróżniamy rodzaje odsetek ustawowych?
W Polsce funkcjonują trzy rodzaje odsetek ustawowych:
- odsetki należne od sumy pieniężnej (tzw. odsetki kapitałowe, art. 359 Kodeksu cywilnego);
- odsetki za opóźnienie (tzw. odsetki sankcyjne, art. 481 Kodeksu cywilnego);
- odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych (Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych).
Kiedy płaci się odsetki za opóźnienie?
Przyjmijmy dla przykładu, że płacimy co miesiąc rachunek za telefon komórkowy. Standardowo nasz operator wysyła nam fakturę z określonym terminem płatności np. do 5 dnia następnego miesiąca. O ile dokonamy wpłaty na czas, wszystko jest w porządku. Jeśli jednak z dowolnej przyczyny nie opłacimy rachunku w terminie, począwszy od następnego dnia, firma zacznie naliczać nam odsetki ustawowe za opóźnienie. Co istotne, będą one rosły aż do dnia całkowitego uregulowania zaległości.
Ekspert VIVUS zwraca uwagę, że oprócz tego, że odsetki mogą w dłuższym okresie urosnąć do kilku, a nawet kilkunastu procent pierwotnej kwoty zaległości, to dodatkowo zadłużenie wpływa na naszą ocenę zdolności kredytowej. Duża część pożyczkobiorców i kredytobiorców nie zdaje sobie sprawy, że informacja o nieopłaconym od dłuższego czasu rachunku trafia m.in. do rejestru KRD (Krajowy Rejestr Długów), co może utrudnić ubieganie się o kredyt bądź pożyczkę.
Jaka jest maksymalna wysokość odsetek?
W tym miejscu musimy podkreślić, że wysokość odsetek ustawowych zmienia się w zależności od wysokości obowiązujących stóp procentowych. Są one ustalane przez Radę Polityki Pieniężnej, przy czym najważniejsza jest tutaj tzw. stopa referencyjna NBP. Zawarte poniżej informacje na temat wysokości odsetek dotyczą sytuacji na dzień 10 kwietnia 2022 roku.
- Odsetki ustawowe kapitałowe wynoszą 8%, odsetki maksymalne – 16%.
- Odsetki ustawowe za opóźnienie są ustalone na poziomie 10%, odsetki maksymalne to z kolei 20%.
- Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych wynoszą 9,75%, a maksymalne – 11,75%.
Jako uzupełnienie warto dodać, że przy ustalaniu odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych bierze się pod uwagę stopę referencyjną ze stycznia i lipca danego roku. Dlatego też zmiany ich wysokości nastąpią w dniu 1 lipca 2022 roku.
Jak obliczyć należne odsetki ustawowe?
Wiemy już zatem, jakie stawki odsetek ustawowych obowiązują. Zagadnienie najłatwiej jednak zrozumieć, poznając konkretne przykłady.
Przykład 1
Zalegamy z płatnością za rachunek telefoniczny na kwotę 200 zł.
Okres opóźnienia to 1 miesiąc. Kwota odsetek do zapłaty wynosi 1,57 zł.
Do wykonania kalkulacji wykorzystano kalkulator online, dostępny pod adresem https://kalkulatory.gofin.pl/kalkulatory/kalkulator-odsetek-ustawowych.
Przykład 2
Nasza zaległość sięga 2000 zł, a okres opóźnienia to 2 miesiące. Kwota odsetek wyniesie w tym przypadku już 28,72 zł.
Do wykonania kalkulacji wykorzystano kalkulator online, dostępny pod adresem https://kalkulatory.gofin.pl/kalkulatory/kalkulator-odsetek-ustawowych.
Wysokość należnych odsetek zwiększy się wraz ze wzrostem kwoty należności oraz długości opóźnienia.