Czym jest pranie pieniędzy?
Pranie pieniędzy to po prostu nielegalny proces polegający na wywarciu wrażenia, że pieniądze pochodzące z działalności przestępczej, np. handlu narkotykami czy finansowaniu terroryzmu, pochodzą z legalnych źródeł. Pieniądze uzyskane z takiej działalności to tzw. brudne pieniądze, a proces „prania” ma za zadanie je oczyścić. Pranie pieniędzy jest bardzo poważnym przestępstwem finansowym, popełnianym tak samo przez „białe kołnierzyki” jak i przestępców z ulicy. Wiele firm finansowych stosuje politykę przeciwdziałania temu procesowi poprzez wykrywanie i zapobieganie tej działalności.
Jak działa pranie pieniędzy?
Proces prania pieniędzy jest niezbędny dla organizacji przestępczych, które w bezpieczny sposób chcą wykorzystywać pieniądze z nielegalnych źródeł. Handel „brudnymi” pieniędzmi jest ryzykowny i mało efektywny. Nieraz przestępcy chcą deponować środki zdobyte niezgodnie z prawem w instytucjach publicznych, mogą to zrobić jednak tylko wtedy, gdy da się udowodnić, że pochodzą one z legalnych źródeł.
Proces prania pieniędzy zwykle przebiega w trzech etapach:
- Umieszczenie nielegalnych pieniędzy w legalnym systemie finansowym.
- Ukrycie pieniędzy poprzez szereg transakcji oraz sztuczki księgowe.
- Ostatni etap, czyli integracja, polega na wycofaniu pieniędzy z legalnego konta, w celu dowolnego wykorzystania ich przez przestępców.
Istnieje wiele różnych sposobów prania pieniędzy. Jednym z popularniejszych jest wykorzystanie legalnej, opartej na gotówce, firmy. Dla przykładu, kiedy organizacja przestępcza posiada restaurację, może zwiększyć bez podejrzeń dzienne jej wpływy za pomocą „brudnych” pieniędzy, następnie, już jako legalne środki, może je w każdej chwili wycofać. Taka działalność nosi nazwę „frontu”.
Metody prania pieniędzy
Jedna z powszechnych form, czyli „smerfing”, zwany również strukturyzowaniem, polega na rozbiciu dużej ilości gotówki na wiele mniejszych depozytów. Pranie pieniędzy odbywa się również poprzez wymianę walut, przelewy bankowe, często wykorzystuje się również „mułów”, a więc osoby, które przemycają gotówkę za granicę i umieszczają je w depozytach w krajach, gdzie przepisy na temat prania pieniędzy są mniej rygorystyczne. Innymi formami jest skupywanie klejnotów i złota, dyskretne inwestowanie i sprzedaż aktywów, takich jak nieruchomości. Nierzadko wykorzystuje się również firmy fasadowe, a więc nie działające de facto ale istniejące na papierze.
Pranie pieniędzy w internecie
Rozwój technologii spowodował, że proces prania pieniędzy może odbywać się także w sieci. Dzięki różnorodnym zabiegom, przestępcy często pozostają anonimowi, a sam proces niewykrywalny. Pieniądze z nielegalnych źródeł są często prane na aukcjach internetowych, stronach z grami hazardowymi, czy wirtualnych stronach z grami, gdzie są zamieniane na walutę gry, a następnie z powrotem na prawdziwe, nadające się do użytku. Najnowszą formą prania brudnych pieniędzy są kryptowaluty. Nie zapewniają one całkowitej anonimowości, nie mniej są coraz częściej wykorzystywane w szantażu, handlu narkotykami oraz w innych działaniach przestępczych.
Zapobieganie praniu pieniędzy
Według Biura Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości, globalne transakcje z wykorzystaniem brudnych pieniędzy stanowią od 800 mln do 2 bln dolarów rocznie, a więc ok. 2-5% globalnego PKB. W 1989 roku grupa G-7 utworzyła komitet o nazwie Grupa Specjalna ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF). Na początku lat 2000. zakres jego działania został powiększony o zwalczanie finansowania terroryzmu. Od 1970 roku w USA istnieje przepis mówiący o tym, że instytucje finansowe powinny zgłaszać transakcje gotówkowe powyżej 10 tys. dolarów, które uznają za podejrzane, do Departamentu Skarbu. Chociaż prawa te były pomocne w śledzeniu działalności przestępczej, samo pranie pieniędzy stało się nielegalne w Stanach Zjednoczonych dopiero w 1986 r., wraz z przyjęciem ustawy o kontroli prania pieniędzy.